Huejotzingo, Mexico
พัฒนาเมืองเพื่อ “ผู้หญิง” ด้วยเมืองแห่งการเรียนรู้

ในรอบทศวรรษที่ผ่านมาความเท่าเทียมและเสมอภาคทางเพศ คือ เรื่องที่ทุกสังคมทั่วโลกต่างให้ความสำคัญ และพยายามกันสุดกำลังเพื่อให้ประเด็นเพศสภาพไม่เป็นเครื่องกีดขวางโอกาสทางสังคม เศรษฐกิจ และการใช้ชีวิตอีกต่อไป

แต่ถึงกระนั้นหลายเมืองทั่วโลกก็ยังต้องเผชิญหน้ากับประเด็นนี้อยู่ดี ด้วยวิธีคิดและคุณค่าที่ส่งต่อกันมาของสังคมที่กำลังค่อยๆ เปลี่ยนแปลงตามยุคสมัย เช่น ที่เม็กซิโก ‘machismo’ หรือการให้ความสำคัญกับความเป็นชาย ในบางพื้นที่ยังคงเป็นกำแพงทางสังคม ขีดกั้นไม่ให้ผู้หญิงได้รับโอกาสที่เหมาะสม หรือมีบทบาทในการทำงานน้อยกว่าผู้ชาย ผู้หญิงหลายคนเข้าไม่ถึงโอกาสในการพัฒนาทักษะตนเอง และไม่สามารถหาแหล่งเงินทุนเพื่อทำธุรกิจส่วนตัว หรือกระทั่งต้องประสบปัญหาการอยู่ร่วมกันกับสมาชิกในครอบครัว

การสำรวจปี 2021 พบว่ามีการรวมตัวของผู้หญิงอย่างไม่เป็นการจำนวนมากในเม็กซิโก ทั้งเรียกร้องเรื่องถึงสภาพการทำงาน ค่าแรงที่ไม่เป็นธรรม  ความไม่มั่งคงปลอดภัย และไม่เท่าเทียม ในเรื่องการทำธุรกิจสถิติการเป็นเจ้าของกิจการชี้ให้เห็นภาพที่ชัดขึ้นไปอีกว่าเจ้าของธุรกิจขนาดเล็กที่จดทะเบียนกับภาครัฐ เป็นผู้หญิงมีอยู่เพียง 29% และมีผู้หญิงที่เป็นเจ้าของบริษัทขนาดใหญ่แค่ 7% เท่านั้น ในฝั่งแรงงาน แรงงานหญิงมีสัดส่วนอยู่ที่ 46% ของภาพรวมแรงงานทั้งประเทศ

นอกคำถามเรื่องสิทธิ์และความเท่าเทียม อีกมุมหนึ่งของคำถามต่อสถานการณ์การดังกล่าว คือ “ลองจินตนาการดูสิว่าเศรษฐกิจ GDP และคุณภาพชีวิตโดยรวมของเมืองและประเทศจะดีขึ้นเพียงใดหากเราสามารถปลดล็อค และหนุนเสริมผู้หญิง ให้เป็นหนึ่งในกำลังสำคัญของการพัฒนาเมืองได้อย่างเต็มศักยภาพ”

ฮิวจ็อตซิงโก (Huejotzingo) เมืองเล็กๆ ที่มีประชาการราว 27,000 คน ตั้งอยู่ใจกลางประเทศเม็กซิโก ได้รับรางวัลเป็น “เมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก” เมื่อปี 2021 เพราะตอบโจทย์เรื่องนี้ได้อย่างน่าสนใจ

แม้ปัญหาหลักที่ท้าทายและเป็นโจทย์ใหญ่ของเมือง จะเป็นเรื่องการศึกษาและการไม่รู้หนังสือ ซึ่งโปรแกรมเมืองแห่งการเรียนรู้ของฮิวจ็อตซิงโกก็สามารถทำได้สำเร็จ โดยกลยุทธ์การส่งเสริมและขยายโอกาสการศึกษาและการเรียนรู้หลากหลายรูปแบบ ทั้งในและนอกระบบ ผนวกกับการใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีและอินเตอร์เนท  เพื่อตอบโจทย์และเข้าถึงคนทุกกลุ่มได้มากขึ้น กับเวลาร่วม 10 ปี ฮิวจ็อตซิงโกสามารถลดอัตราการไม่รู้หนังสือได้กว่า 50%  ทำให้เมืองมีความพร้อมด้านทรัพยากรมนุษย์มากขึ้น เพื่อรับมือและปรับตัวจากสังคมเกษตรสู่การเป็นเมืองที่มีอุตสาหกรรมกำลังเข้ามามีบทบาททางเศรษฐกิจมากขึ้น

1 ในเสาหลักทางนโยบาย แผนงานและการปฏิบัติ คือ “การกระจายงาน และสร้างผู้ประกอบการใหม่” โดยองค์การบริหารส่วนท้องถิ่น และองค์กรเอกชน ประชาสังคมในระดับพื้นที่ ได้ร่วมกันก่อตั้ง คณะกรรมการเมืองแห่งการเรียนรู้ (City of Learning Committee) โดยมีเป้าหมาย เพื่อจัดตั้งและบริหารงานศูนย์ฝึกอาชีพสำหรับผู้หญิง บ่มเพาะผู้ประกอบการขนาดเล็ก ด้วยโปรแกรมการอบรม และการสนับสนุนทุนตั้งต้นเพื่อให้สามารถเริ่มกิจการของตนเองทันที

นอกจากนี้ยังมีการจัดตั้ง (the Farmer School programme) โปรแกรมโรงเรียนชาวนา เพื่อส่งเสริมการพัฒนาเกษตรกรรมด้วยเทคโนโลยีและนวัตกรรม  และภายในห้องเรียนในระบบมีการนำโปรแกรมและการปฏิบัติการ (Workshop) ที่ส่งเสริมการผสมผสานองค์ความรู้ของชาติพันธุ์ เข้ากับเทคโนโลยี เพื่อตอบโจทย์การพัฒนาเกษตรกรรม และความเท่าเทียมเสมอภาคในเรื่องเพศ เสริมไปด้วยกิจกรรมใช้ศิลปะเพื่อเมือง (Urban Art) สร้างโอกาส และการเชื่อมโยมให้ผู้คนได้แสดงออกทางความคิด ส่งต่อข้อเสนอการพัฒนาเมือง สร้างการมีส่วนร่วม ปลุกหัวใจของการเป็น ‘พลเมือง’และการเป็น ‘ผู้นำพัฒนาเมือง’ ให้กับทุกคน

*การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ของยูเนสโก หลายเมืองอาจมองว่าเป็นหมุดหมายเส้นชัยหรือเป็นรางวัลเกียรติยศ แต่สิ่งที่มากกว่าและเป็นดั่งหัวใจที่ทำให้การขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้มีชีวิต และมีคุณค่า คือ การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้เพื่อผู้คน และการพัฒนาเมืองของตนเอง 

แบบเดียวกับที่เมืองที่ได้รับรางวัลอื่นๆ และ ฮิวจ็อตซิงโก ทำสำเร็จมาแล้ว

**ภาพประกอบ Carnival of Huejotzingo เทศกาลคาร์นิวัลสำคัญของเมืองฮิวจ็อตซิงโก จำลองเหตุการณ์ประวัติศาสตร์ของเมืองที่ครั้งหนึ่งเคยมีการสู้รบกลางเมือง มีการยิงปืน สวมหน้ากากและแต่งตัวสวยงามอ้างอิงไปถึง Romeo and Juliet แต่ละปีมีผู้เข้าร่วมนับหมื่นคน 
อ้างอิง
– unesgo.org, https://www.uil.unesco.org/en/learning-cities/huejotzingo
– https://unesco-uil.pageflow.io/gnlc-awardee-huejotzingo#316208
– cherieblairfoundation.org,  https://cherieblairfoundation.org/news-list/forging-a-road-to-growth-for-mexican-women-entrepreneurs/
– catalyst.org, https://www.catalyst.org/research/mexico-inclusive-leadership-workplace-experience/