สมศักดิ์ ทองแก้ว 
ผู้อำนวยการศูนย์ศิลปะ วัฒนธรรม และท้องถิ่น 
มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์ 

จุดเริ่มต้นของความสำเร็จ และเป็นแกนกลางของการขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้แบบฉะเชิงเทรา คือ เรื่อง Engagement กับชุมชน และหน่วยงาน องค์กรต่าง ๆ

หัวใจของการขับเคลื่อนเมืองฉะเชิงเทราเมืองแห่งการเรียนรู้ คือ Engagement

“ผมเป็นนักวิจัยและหัวหน้าโครงการย่อยในชุดโครงการวิจัยฉะเชิงเทราเมืองแห่งการเรียนรู้ ผมมองว่าเป้าหมายการขับเคลื่อนเรื่องเมืองแห่งการเรียนรู้โดยใช้งานวิจัยที่เราทำกันมา แต่ละปีมีเป้าหมายที่ชัดเจนอยู่แล้ว และคนฉะเชิงเทราก็เริ่มเข้าใจมากขึ้น และชัดเจนในการขับเคลื่อนไปพร้อมกัน ปีแรกเป็นปีที่เรามารู้จักกันก่อน และลองทำงานด้วยกัน ปีที่ 2 เราขยับเรื่องเศรษฐกิจเมือง เอาการเรียนรู้ไปผสมกับงานค้าขาย พอเริ่มอยู่ตัว คนเริ่มเข้าใจมากขึ้น ขยายวงความร่วมมือออกไปได้ไกลพอสมควร ปีที่ 3 จึงเป็นปีที่เราจะกลับมาพูดถึงต้นทุนทางวัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ที่เรามีอยู่ในเมือง และการส่งเสริมการอยู่ร่วมกัน กับการเรียนรู้แลกเปลี่ยนระหว่างคนทุกศาสนาในสังคมพหุวัฒนธรรมของเมืองฉะเชิงเทรา

จากการทำงานที่ผ่านมาทั้ง 2 ปี จุดเริ่มต้นของความสำเร็จ และเป็นแกนกลางของการขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้แบบฉะเชิงเทรา และจะเป็นองค์ประกอบสำคัญในการสร้างอนาคตต่อไป คือ เรื่อง Engagement กับชุมชน และหน่วยงาน องค์กรต่าง ๆ นี่เป็นหัวใจของการเคลื่อนงานที่เราให้ความสำคัญ คำสำคัญถัดมา คือ เมืองฉะเชิงเทราจะเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้แบบไหน ทีมงานวิจัยเราก็มองไปถึงคำว่า “ฉะเชิงเทรา” และคำว่า “ฉลาด”  เราจึงใช้คำว่า “ฉะ-หลาด” เป็นตัวแทนตีความและสื่อสารไปถึงแนวคิด “ฉะเชิงเทรา เมืองแห่งการเรียนรู้อย่างชาญฉลาด” มีนัยสำคัญแสดงออกถึงว่า เมืองฉะเชิงเทราเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้สำหรับทุกคน ทุกช่วงวัย ทุกคนมีสิทธิ์เรียนรู้ในเมือง เช่น ถ้าเราคิดถึงทางรถไฟรางคู่แถวตลาดบ้านใหม่ มิติการเรียนรู้ในพื้นที่ต้องหลากหลาย และเข้าถึงได้ง่าย คนต้องได้เรียนรู้ว่า เมื่อก่อนพื้นที่ตรงนี้เป็นอะไร ทำไมถึงมีรถไฟ ทำไมถึงเป็นรางคู่ ทำไมรางไม่อยู่บนดิน และพื้นที่ตรงนี้สร้างกิจกรรมการเรียนรู้ หรือกิจกรรมสร้างสรรค์กับคนในพื้นที่ หรือกับคนเมืองฉะเชิงเทราได้อย่างไร

ในฝั่งการทำงานของเราร่วมกับเทศบาล เราก็พยายามเสนอ และทดลองขับเคลื่อนดูว่าพื้นที่ตรงนี้จะทำอย่างไรได้บ้าง ไอเดียสร้างสรรค์การจัดกิจกรรมจะเป็นรูปแบบไหน ต้องสร้างการมีส่วนร่วม และชวนคนแต่ละกลุ่มมาร่วมจัดงานอย่างไร

กิจกรรมถนนคนเดิน ฉะ-หลาด ที่เราได้เห็นกันช่วงปลายเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา ก็คือตัวแทนของคำตอบที่ดีมาก ๆ ว่า การเรียนรู้แบบฉะ-หลาด แบบเมืองฉะเชิงเทราเป็นแบบไหน”

กิจกรรมต่าง ๆ ในการจัดงานแต่ละครั้ง ส่งเสริมการขับเคลื่อนการเรียนรู้อย่างไร

“ในรายละเอียดยิ่งชัดเจน อย่างการดึงเอาธีมอาหารเข้ามาในไอเดีย แปดริ้วเมืองอาหารอร่อย ทั้งอาหารท้องถิ่น street food อาหารฮาลาล กาแฟ food truck และก็มีธีม Art & Craft มีการแสดงดนตรี การเต้นรำ มีกลุ่มคนรักต้นไม้ รักปลากัด และผลิตภัณฑ์ชุมชน ทั้งผลิตภัณฑ์เกษตร ของฝาก ของที่ระลึก รวม ๆ แล้วมีร้านผู้ประกอบการกว่า 160 ร้านมาเข้าร่วม ผสมปนเปทั้งเจ้าของร้านจากในพื้นที่เทศบาล พื้นที่ใกล้เคียง และกลุ่มเครือข่ายที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยว วัฒนธรรม กลุ่มเยาวชน และกลุ่มผู้สูงอายุ  …ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นได้จากทุกฝ่ายเห็นเป้าร่วมกัน ซึ่งมีรากฐานมาจากงาน Engagement ที่เราต่างช่วยกันให้ความสำคัญ และใส่ใจ

เวลาพูดถึง Learning City ตอนแรก ๆ คนก็ไม่เข้าใจ นี่คือบทบาทของเราที่จะต้องพยายามทำเข้าใจงานและเป้าหมายของเครือข่าย หรือคนที่เราทำงานด้วย พอเข้าใจเขาได้เราก็จะช่วยกันถาม และมอง เราจะเรียนรู้อะไรร่วมกันได้บ้าง ยกตัวอย่างงานก่อนหน้านี้เราจัดงานกาแฟ (8Riew Feel แฟ) ร่วมกัน คือ เป็นการเรียนรู้เรื่องกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับกาแฟ แปดริ้วเราไม่มีเม็ดกาแฟเป็นของตัวเอง แต่เรามีร้านกาแฟดั้งเดิมหลาย ๆ ร้าน และทุกคนต้องกินกาแฟ แต่ทำอย่างไรให้ร้านกาแฟมาคุยกัน มาเจอกับลูกค้า ลูกค้ามาเจอกับร้านกาแฟ ร้านกาแฟมาเจอกัน เกิดการเรียนรู้ร่วมกันว่าสิ่งที่เราทำดีไหม อีกหน่อยร้านกาแฟจะไปต่อได้มากน้อยแค่ไหน กลยุทธ์ทางการตลาดของกาแฟเป็นยังไง อันนี้คือกิจกรรมการเรียนรู้เรื่อง Business ล้วน ๆ เลย  อันนี้เป็นส่วนหนึ่ง

พอได้เริ่มจัดงานด้วยกัน ตอนนี้คนที่มาร่วมก็จะได้เรียนรู้ และเข้าใจการเรียนรู้ผ่านการทำงานมากยิ่งขึ้น และเราก็มีการเรียนรู้เกี่ยวกับเมืองฉะเชิงเทราในด้านอื่น ๆ เข้าไปด้วย อย่างเช่น เราพูดถึงกิจกรรม การรับรู้ของการมีอยู่ และประโยชน์ของพื้นที่สาธารณะ ตรงนี้ใต้สะพานรถไฟเป็นอย่างไร อันนี้คือหอนาฬิกา นี่คือพื้นที่ริมน้ำ 

ในส่วนของเครือข่าย เรามีเทศบาลเมืองฉะเชิงเทราเป็นแม่ทัพ มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์ รับบทเป็นข้อต่อกลางในการชักชวนเครือข่ายต่าง ๆ มาร่วมงาน เช่น การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย สํานักงานฉะเชิงเทรา กลุ่ม YEC ฉะเชิงเทรา วัฒนธรรมฉะเชิงเทรา ท่องเที่ยวและกีฬาจังหวัดฉะเชิงเทรา สภาวัฒนธรรมอําเภอเมืองฉะเชิงเทรา และองค์การบริหารส่วนจังหวัดฉะเชิงเทรา รวมถึงกลุ่มประชาสังคม กลุ่มเยาวชน กลุ่มผู้สูงอายุวัยเกษียณ และเครือข่ายชุมชนในเมือง” 

อนาคตความร่วมมือการขับเคลื่อนฉะเชิงเทราเมืองแห่งการเรียนรู้

“จากกิจกรรมต่าง ๆ ที่เราทำร่วมกันมาเพื่อขับเคลื่อนฉะเชิงเทราเมืองแห่งการเรียนรู้ ในวันต่อไป ในอนาคตสักอีก 2-3 เดือน เราจะเริ่มเข้าไปพบปะพูดคุยกับชุมชนที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมทุกกลุ่ม พร้อมกับกิจกรรมเคลื่อนต่อไปในพื้นที่สาธารณะอีกหลายหลายแห่งในในเทศบาลเมือง อย่างเช่นในช่วงปลายๆ ปี อาจจะมี กิจกรรมรับปลายฝนต้นหนาวจะมีกิจกรรมเรื่องของการเรียนรู้ของพื้นที่ประวัติศาสตร์ของเมืองที่กําแพงเมืองฉะเชิงเทรา หรือพื้นที่อื่น ๆ เพื่อเชื่อมโยงการเรียนรู้พหุวัฒนธรรมไทย จีน เรามีพุทธ คริสต์ อิสลาม แล้วก็สุดท้ายก็จะมีงานกิจกรรม อีกกิจกรรมหนึ่งที่เราอาจจะจัดในช่วงวันเด็กแห่งชาติในปี 2569 ก็คืองานกาแฟ 8 Riew fell แฟ ครั้งที่ 3 ในช่วงท้ายของโครงการในช่วงพฤษภคมปี 2569 เราจะพบเจอกันที่อีกครั้ง เพื่อส่งไม้ต่อว่า Learning city จะไปสู่อําเภออื่น ๆ อย่างไร เพราะวันนี้การเรียนรู้ในพื้นที่เทศบาลเมืองฉะเชิงเทราได้เกิดขึ้นแล้ว อีก 11 อําเภอ เราก็คาดหวังให้เกิดการขับเคลื่อน Learning City อย่างต่อเนื่องต่อไปครับ”   

อนาคตความร่วมมือการขับเคลื่อนฉะเชิงเทราเมืองแห่งการเรียนรู้

“จากกิจกรรมต่าง ๆ ที่เราทำร่วมกันมาเพื่อขับเคลื่อนฉะเชิงเทราเมืองแห่งการเรียนรู้ ในวันต่อไป ในอนาคตสักอีก 2-3 เดือน เราจะเริ่มเข้าไปพบปะพูดคุยกับชุมชนที่มีความหลากหลายทางวัฒนธรรมทุกกลุ่ม พร้อมกับกิจกรรมเคลื่อนต่อไปในพื้นที่สาธารณะอีกหลายหลายแห่งในเทศบาลเมือง อย่างเช่นในช่วงปลาย ๆ ปี อาจจะมีกิจกรรมรับปลายฝนต้นหนาว จะมีกิจกรรมเรื่องของการเรียนรู้ของพื้นที่ประวัติศาสตร์ของเมืองที่กำแพงเมืองฉะเชิงเทรา หรือพื้นที่อื่น ๆ เพื่อเชื่อมโยงการเรียนรู้พหุวัฒนธรรมไทย จีน เรามีพุทธ คริสต์ อิสลาม แล้วก็สุดท้ายก็จะมีงานกิจกรรม อีกกิจกรรมหนึ่งที่เราอาจจะจัดในช่วงวันเด็กแห่งชาติในปี 2569 ก็คืองานกาแฟ 8Riew Feel แฟ ครั้งที่ 3 ในช่วงท้ายของโครงการในช่วงพฤษภาคมปี 2569 เราจะพบเจอกันที่อีกครั้ง เพื่อส่งไม้ต่อว่า Learning City จะไปสู่อำเภออื่น ๆ อย่างไร เพราะวันนี้การเรียนรู้ในพื้นที่เทศบาลเมืองฉะเชิงเทราได้เกิดขึ้นแล้ว อีก 11 อำเภอ เราก็คาดหวังให้เกิดการขับเคลื่อน Learning City อย่างต่อเนื่องต่อไปครับ”

ติดตามการขับเคลื่อน เมืองฉะเชิงเทราสู่การเป็นเมืองแห่งการเรียนรู้ UNESCO ได้ที่ แปดริ้ว สายนที วิถีวัฒนธรรมเทศบาลเมืองฉะเชิงเทรามหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์ ฉะเชิงเทรา และ งานวิจัยและนวัตกรรมเพื่อพัฒนาพื้นที่ บพท.

#ChachoengsaoLearningCity#เทศบาลเมืองฉะเชิงเทรา#มหาวิทยาลัยราชภัฏราชนครินทร์ฉะเชิงเทรา#บพท#pmua#thailandlearningplatform