ผศ.ดร. ชูศักดิ์ เอื้องโชคชัย
อาจารย์สาขาวิชาการส่งเสริมการเรียนรู้ ตลอดชีวิตเพื่อพัฒนาสังคม
คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (หัวหน้าโครงการนนทบุรีเมืองแห่งการเรียนรู้)
“เราไม่อยากมองผู้สูงอายุเป็นแค่เพียงผู้มาเรียนรู้อย่างเดียว เพราะผู้สูงอายุหลายคนมีศักยภาพในการที่จะเป็นผู้ถ่ายทอดและส่งต่อองค์ความรู้ได้ดีเยี่ยม”
ผู้สูงอายุกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต และการเรียนรู้ที่เมืองนนทบุรี
“ภาพนนทบุรีคนจะมองว่าจังหวัดที่มีขนาดใหญ่ การกระจายตัวของผู้คนน่าจะมาก แต่ตัวเลขกลับบอกชัดเจนว่าเทศบาลนครนนทบุรี คือพื้นที่ที่คนอยู่อาศัยกันหนาแน่น และก็เป็นพื้นที่เทศบาลที่มีผู้สูงอายุจำนวนมากเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศ
ทางเทศบาลมีความพยายามที่จะผลักดันส่งเสริมให้ผู้สูงอายุ ผ่านการจัดสรรให้มีพื้นที่ และกิจกรรมเพื่อผู้สูงอายุ โดยมี ศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเทศบาลนครนนทบุรี เป็นพื้นที่หลัก ซึ่งตลอด 10 ปีที่ผ่านมามีผู้สูงอายุเข้ามาเรียนรู้ในพื้นที่ตรงนี้เป็นจํานวนมาก มีกิจกรรมที่ส่งเสริมให้ผู้สูงอายุได้เกิดการเรียนรู้ที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของศิลปวัฒนธรรม ภาษา งานศิลปะ การดูแลสุขภาพและโภชนาการอาหารต่างๆ เหล่านี้เป็นสิ่งสําคัญต่อการใช้ชีวิตผู้สูงอายุ
สำหรับงานวิจัยโครงการนนทบุรีเมืองแห่งการเรียนรู้ (นครนนทบุรี เมืองแห่งการเรียนรู้ของผู้สูงวัยที่ผสานพหุปัญญาและเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการขับเคลื่อนสุขภาวะแบบองค์รวมที่ยั่งยืน) ประเด็นสําคัญ คือ เราไม่อยากมองผู้สูงอายุเป็นแค่เพียงผู้มาเรียนรู้อย่างเดียว ในความเป็นจริงแล้วผู้สูงอายุหลายคนมีศักยภาพในการที่จะเป็นผู้ถ่ายทอดและส่งต่อองค์ความรู้ได้ดีเยี่ยม ดังนั้นเมืองแห่งการเรียนรู้ในแบบฉบับที่เรากําลังจะทํา คือเราตั้งเป้าที่จะขยายศักยภาพของศูนย์แห่งนี้ให้เป็นศูนย์บ่มเพาะ ผู้เรียนที่ถูกบ่มเพาะในศูนย์จะถูกกระจายตัวไปยังพื้นที่ต่างๆ ของเมืองเกิดเป็น Spot การเรียนรู้แห่งใหม่ๆ กระจายตัวไปในพื้นที่ และใช้สวนสาธารณะ วัด โรงเรียน หรือพื้นที่ในชุมชน เป็นพื้นที่การเรียนรู้
เราจะใช้ประโยชน์จากพื้นที่ตรงนั้น โดยการนําเอาจิตอาสาที่มีองค์ความรู้หลากหลายไปขยายพื้นที่เพื่อสร้างการเรียนรู้ร่วมกับคนช่วงวัยอื่นๆ ที่อยู่ในชุมชน การเรียนรู้ตรงนี้นอกจากจะเป็นการถ่ายทอดในเรื่องของเนื้อหาสาระองค์ความรู้ต่างๆ ผมมองว่าพื้นที่แห่งการเรียนรู้จะช่วยประสานความสัมพันธ์ของคนในชุมชนที่มีความหลากหลายในช่วงวัย ให้สามารถเรียนรู้อยู่ แล้วก็สร้างความสุขไปด้วยกัน ซึ่งเราก็คาดหวังว่าสิ่งที่เราเข้าไปเติมเต็มในครั้งนี้ก็จะช่วยยกระดับนนท์บุรีเมืองแห่งการเรียนรู้ เป็นเมืองที่สามารถเสริมสร้างสุขภาวะได้อย่างแท้จริง
เมื่อผู้เรียนสามารถกลายเป็นผู้ส่งต่อองค์ความรู้ได้
“พื้นที่แห่งการเรียนรู้ตรงนี้เราจะให้ผู้สูงอายุเป็นครู เพราะหลักคิดของศูนย์การเรียนรู้แห่งนี้คือผู้สอนจะต้องเป็นผู้สูงอายุหรือเป็นคนที่มีอายุตั้งแต่ 45 ปีขึ้นไป จะไม่เชิญวิทยากรจากภายนอก แต่จะใช้คนในชุมชนหรือคนที่มีศักยภาพในการถ่ายทอดต่อ ผมมองว่าตรงนี้คือโอกาสที่สําคัญที่เราจะใช้ศักยภาพของผู้สูงอายุในการส่งต่อองค์ความรู้ต่างๆ ร่วมกันขับเคลื่อนกันในพื้นที่ให้กลายเป็นพื้นที่แห่งการเรียนรู้ ซึ่งคนทุกคนก็สามารถเข้ามาเรียนรู้ร่วมกันได้
การเป็นผู้ให้มีความสําคัญมากเพราะเกิดกระบวนการของการแบ่งปัน แต่ไม่ว่าจะให้อะไรก็ได้ ต้องพิจารณาว่าคนกลุ่มไหนพร้อมที่จะรับ เราพยายามที่จะจัดพื้นที่ที่ผู้ให้และผู้รับมีความต้องการไปทิศทางเดียวกัน เมื่อไหร่ที่ความต้องการของทั้งสองฝ่ายสอดคล้องกัน ผมคิดว่าคุณค่ามันจะเกิด สิ่งที่สําคัญคือมันจะเกิดกระบวนการของการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน วันนึงผู้ให้อาจกลายเป็นผู้รับ ขณะเดียวกันผู้รับก็อาจจะเป็นผู้ให้ กระบวนการให้และรับในบุคคลเดียวเป็นกลไกที่สำคัญ ซึ่งจะช่วยขับเคลื่อนการเรียนรู้จากการเป็นผู้ให้สู่การเป็นผู้รับ หรือการที่ผู้รับได้มีความสุขจากการกลายเป็นผู้ให้ เป็นกระบวนการเรียนรู้อีกวิธีนึงที่สุดท้ายแล้วจะช่วยขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้ได้”
ภาพของนนทุบรีในฐานะเมืองแห่งการเรียนรู้
“สำหรับเมืองแห่งการเรียนรู้ของนนทบุรีนั้น เราอยากเห็นคนทุกช่วงวัยมาเรียนรู้ร่วมกัน ผู้สูงอายุสามารถเป็นผู้ถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับคนรุ่นหลัง โดยมีการคัดสรรเนื้อหาสาระสำคัญๆ เช่น ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมหรือโภชณาการ การทำอาหารง่ายๆ ที่คนในช่วงวัยอื่นสามารถนำมาปรับใช้ได้ ในขณะเดียวกันผู้สูงอายุก็สามารถเรียนรู้กับคนรุ่นใหม่ได้ ไม่ว่าจะเป็นการใช้เทคโนโลยี การใช้เอไอ และเครื่องมือใหม่ๆ เป็นการสร้างพื้นที่ที่ทำให้คนสองวัยมาพบกันภาพสุดท้ายที่เราอยากเห็นคือ ผู้สูงอายุ ผู้ใหญ่ เด็กและเยาวชนมาเรียนรู้ร่วมกันในพื้นที่เดียว นอกจากพื้นที่ในเขตเทศบาลแล้วแพลตฟอร์มออนไลน์ก็เป็นอีกหนึ่งพื้นที่ในการเรียนรู้ ซึ่งจะเกิดเป็นกลุ่มที่สนใจในประเด็นต่างๆ ซึ่งจะเป็นส่วนนึงในการขับเคลื่อนเมืองแห่งการเรียนรู้ของนครนนทบุรี”
ติดตามความก้าวหน้าโครงการนนทบุรีเมืองแห่งการเรียนรู้ ได้ที่ นครนนท์ปันสุข – The Giving City และ งานวิจัยและนวัตกรรมเพื่อพัฒนาพื้นที่ บพท.
#นครนนท์ปันสุข #นนทบุรีเมืองแห่งการเรียนรู้ #เทศบาลนครนนทบุรี#มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์#บพท#pmua#thailandlearningplatform
